'Bitirici seçimler' olarak nitelenebilecek Irak parlamento seçimleri pazar günü başlıyor. Bitirici; çünkü seçimler, sonuçları ve bu sonuçların dayatacağı çağrışımlar, Washington'un Irak'taki Amerikan çekilmesinin boşluğunu doldurma amaçlı düzenlemelerle ilgili tercihlerini ve taleplerini belirleyecek.
Özellikle de bu talepler çekilmenin en önemli şartı olan siyasi çalışmanın sürmesi de dahil Irak'taki güvenlik ve siyasi istikrarla, Amerikan nüfuzunun ve çıkarlarının temin edilmesiyle, Irak'ın bölgesel rolünün Washington'un istediği şartlar ve belirleyici unsurlar kapsamında belirlenmesiyle ilgili.
İç çevrenin belirleyici unsurları açısından bu seçimlerin şu iki noktaya mahkûm olduğu söylenebilir: İlki seçimler işgalin gölgesinde yapılıyor. İkincisi seçimler siyasi çalışmanın şartlarına yani işgalin belirlediği, mezhepçi, etnik ve federasyon temeline dayalı anayasaya mahkûm. Seçim sonuçları bu temel iki unsurun yansıması olacak. Fakat bu unsurlara ilaveten seçimlerin hileli siyasi çevre gölgesinde gerçekleştiği söylenebilir. Belediye seçimleri bu yeni ulusal mizacı teyit etti. Belki de hükümeti ve siyaset erkânını işgal çabası ve siyasi çalışması dışındaki yeni Irak ulusal projesiyle ilişkisi olan herkesi uzaklaştırmaya sevk eden de bu oldu. Baas'ın kökünü kurutma söylemi altında bu yaşandı; ancak uzaklaştırma işgal yönetiminin siyasi çalışmasında güveni sarsmaya kadir her rakip için yapıldı. Rakiplerin veya gerçek siyasi muhalefetin siyasi uzaklaştırılması klasik siyaset erkânının güçlü bir rekabetin yaşanması endişesinin yanı sıra önemli bir başka düşünceyi ifade etti. Zira Şii koalisyon, iki rakip koalisyona bölündü.
Bölgesel alandaki belirleyici unsurlar ise İran'ın Irak'taki nüfuzunun kısmen gerilemesi, İran'ın Şii koalisyonun taraflarını tek seçim listesinde toplamakta başarısız kalması, İran'ın Irak'taki rolünün ideolojik boyutunu ortaya çıkaracak skandal çıkarlar çekişmesine girmesi. İran nüfuzundaki bu gerileme Amerikan güçlerinin Irak'tan çekilmeye hazırlandığı bir zamanda gerçekleşiyor. Bu durum İran'ı Irak'ta doğacak güç boşluğunu doldurmaya başkalarından daha ilgili kılıyor.
Bu unsurların gölgesinde sonuçların sınırlı kalacağını söyleyebiliriz. Değişim sınırlı olacak veya siyasetin kurallarındaki değişmezler ile değişenler arasındaki mesafe oranında kalacaktır. Değişim ufkunun sınırlı oluşu şu üç sorunun gölgesinde ABD'nin önündeki krizi çözümsüz kılacaktır: Birincisi hükümetin kurulması etrafındaki muhtemel anlaşmazlık. İkincisi özellikle de Amerikan çekilmesi halinde Kerkük'le ilgili patlamaya aday Kürt krizi sorunu.
Bu sorunlar ayrıca Amerikan seçeneklerini şu üç tercihle sınırlayacak: İlki seçimlerin çıkaracağı ve Irak'taki Amerikan çıkarlarının savunulmasında jandarma rolü oynayabilecek güçlü bir Iraklı siyasi koalisyona dayanmak. İkincisi Irak içindeki tercihin başarısız olması durumunda müttefik güçlerden ve özellikle de Türkiye, Suudi Arabistan ve Suriye'den bölgesel bir yardımcı arama eğilimi. Üçüncüsü ilk iki senaryonun başarısız olması durumunda ortak çıkarların paylaşımı kapsamında ve Tahran'ın kabul edeceği Amerikan şartlarıyla İran'la bir koalisyona girmek.
İlk senaryonun seçimlerden sonra siyasi kütleler arasında sonuçlar ve hükümet kurulması etrafındaki bölünme sebebiyle çıkacak çatışmaların gölgesinde şansı sınırlı görülüyor. Ayrıca İran-Suriye yakınlaşması, Suriye ve İran'ın, ABD'nin Şam'dan taleplerini alaya alması, Suriye'nin, Amerikan çekilmesinin boşluğunu doldurmak için Türkiye ve Suudi Arabistan'ın işbirliğiyle ABD tarafından finanse edilen role soyunmasını engelliyor. Bu yüzden Washington'un önünde bütün sorunları ve tehlikeleriyle İran dışında bir alternatif kalmıyor. Bu ise seçimlerden sonra Irak'taki Amerikan hesaplarını karıştıracak. Özellikle de nükleer program etrafındaki Washington ile Tahran arasındaki krizin sıcaklığı gölgesinde. Fakat Amerikan hesaplarındaki bu karışıklık Irak'ın bütünlüğünü sağlayacak ve Araplığını koruyacak bir Arap projesi çıkarmaktan aciz Arap hesaplarının karışıklığıyla karşılaştırılamaz.
Kuveyt gazetesi Evan, 5 Mart 2010
Kaynak: Zaman