İsrail’in ölümle sonuçlanan baskınının nihâi sonuçlarını anlatmak için vakit çok erken. Olaylar, önümüzdeki birkaç gün içerisinde hızla ortaya çıkacak ve kilit oyuncular tepki verirken neticeleri de belirginleşecektir. Bu acıklı olay, tanınmış bir hükümetin olmadığı Gazze’deki durumun sürdürülebilir olmadığını ve bir tür uzlaşmaya veya en azından Batı Şeria ile Gazze’yi uluslararası tanınmışlığı haiz bir liderlik altında yeniden birleştirecek bir güç paylaşımı projesine ihtiyaç olduğunu göstermiştir.
İsrail-Filistin dolaylı görüşmeleri üzerindeki etkisine gelince, hasar tespiti esastır. İsrail Başbakanı Netanyahu ve Savunma Bakanı Ehud Barak hızla hareket etmeli, güvenilirlikleri ve uluslararası saygınlıkları üzerinde oluşan hasarı azaltmak için can kayıplarına ve güç kullanım düzeyine yoğunlaşmalıdırlar. Netanyahu’nun Beyaz Saray ziyaretinin iptal edilmesi, bu yönde atılmış ilk adımdır. Durumu Washington’dan idare etmek imkansız olacaktı ki Netanyahu, meseleyi ele almak için İsrail’e dönme gereği hissetti.
Bu olay, Netanyahu’nun ABD için sağlam bir ortak olup olamayacağı ve İsrail-Filistin meselesinde ilerleme sağlanmasına yardım edip edemeyeceği gibi sorulara yol açacaktır – ve bu bir ilk değildir. Başkan yardımcısı Joe Biden’ın Mart ayında İsrail’i ziyareti sırasında Doğu Kudüs’te büyük yerleşim projelerinin onaylanması, Netanyahu’nun kendi hükümeti üzerindeki kontrolü hakkında sorulara yol açmıştı ve bu çok daha ciddi olay bir kez daha aynı şeye yol açıyor.
İsrail’in diğer oyuncularla – özellikle Türkiye ve Avrupa Birliği’yle – ilişkilerinin yara alması muhtemeldir. Ülkeler, gemiye yapılan baskın hakkında bir açıklama talep ediyorlar ve Türkiye, İsrail saldırısını görüşmek amacıyla BM Güvenlik Konseyini Pazartesi günü acil toplantıya çağırdı. ABD, nasıl tepki verilmesi gerektiğiyle ilgili olarak zorlu seçeneklerle yüz yüze geldi.
Bu olayın Mahmud Abbas’ın gelecek hafta Washington’a düzenleyeceği planlı ziyareti nasıl etkileyeceği belli değil. Filistinlilerin öfke dolu oldukları açıktır ve Abbas, dolaylı görüşmeleri sonlandırması ve Beyaz Saray ziyaretini iptal etmesi için baskıyla karşılaşacaktır. Böyle yapıp yapmaması, kısmen de ABD ve İsrail’in tepkilerinin öfkenin bir kısmını dindirmeye yeterli gelip gelmeyeceğine ve diplomatik krizi asgariye indirip indirmeyeceğine bağlıdır.
Kaynak: Carnegie Vakfı
Dünya Bülteni için çeviren: M. Alpaslan Balcı