Kısa adı OPEC olan Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı'nı ve faaliyetlerini pek çok kimse bilir. 13 üyeden meydana gelen bu güçlü teşkilat 1960'lı yıllardan bu yana dünya petrol piyasasını en çok etkileyen teşkilattır ve yaptığı her toplantı bütün dünya tarafından merak ve endişeyle izlenir.
Petrol piyasasında OPEC varken önemi gittikçe artan doğalgaz piyasasında ise henüz kurumlaşamamış, ama kurumlaşmayı arzu eden, bunun için gayret gösteren, pek çok kimsenin bilmediği, bir grup ülkeden meydana gelen bir oluşum vardır.
Bu oluşum kısa adı GECF olan Gaz İhracatçısı Ülkeler Forumu olup 2001 yılında İran'ın başkenti Tahran'da kurulmuştur. Forumun amaçları o zaman şöyle ortaya konulmuştu: Çıkarların karşılıklı olduğu esasından hareketle ve bunu geliştirmek için hem üretici ülkeler hem de tüketici ülkeler arasında ve aynı zamanda hükümetler ve enerji şirketleri arasında diyaloğu güçlendirmek, karşılıklı görüşlerin araştırılacağı ve alınıp verilebileceği bir platform meydana getirmek; istikrarlı, güvenli ve şeffaf bir enerji piyasasının geliştirilmesi için çaba göstermek...
Forumun sabit bir üye yapısı yok. Ancak Katar, Rusya, Cezayir, İran, Bolivya, Brunei Sultanlığı, Mısır, Ekvator Ginesi, Endonezya, Libya, Malezya, Nijerya, Umman, Trinidad ve Tobago, Birleşik Arap Emirlikleri ve Venezuela'nın forum toplantılarına devamlı katıldıkları için bugünkü mevcut üyeler oldukları söylenebilir. Türkmenistan'ın da forumun birkaç toplantısına katıldığını, ayrıca Norveç'in de gözlemci statüsünde kuruluşta yer aldığını da burada ek bilgi olarak verelim.
Forum bugüne kadar bakanlar ve uzmanlar seviyesinde 8 toplantı yapmış bulunuyor. Bunlar; 2001 Tahran, 2002 Cezayir, 2003 Doha, 2004 Kahire, 2007 yine Doha, Tahran 2008, Moskova 2008 ve 2009 Doha...
Bu toplantılardan 7.si olan Moskova toplantısı forumun en önemli toplantısıydı. Bu toplantıda forumun resmî faaliyet senedi ya da sözleşmesi kabul edilmiş, sekretaryasının da Doha'da faaliyete geçmesine karar verilmişti.
Kısa tarihçesini ve bazı özelliklerini anlattığım forum, son toplantısını iki gün önce Katar'ın başkenti Doha'da yapmış bulunuyor. Toplantıya da Cezayir, Bolivya, İran, Libya, Nijerya, Norveç (gözlemci), Trinidad ve Tobago, Venezuela, Ekvator Ginesi, Birleşik Arap Emirlikleri (misafir), Katar ve tabii ki dünyanın en büyük gaz üreticisi Rusya Federasyonu yetkilileri katıldılar.
Doha toplantısıyla ilgili fazla bir haber ve bilgi henüz yok; hatta forumun kendi internet sitesine bile son toplantının sonuçları ile ilgili hiçbir şey konulmamış. Ancak, orada burada çıkan bazı haberlerden forumun bu toplantıda seçmesi gereken genel sekreterini henüz seçemediği, seçimin ertelendiği söyleniyor. Esasen toplantıda Rusya'nın bir genel sekreter adayı sunması bekleniyordu; ama bu olmadı; Rusya herhangi bir aday göstermedi. Bunun yerine de forum bir başkan ve bir de dönüşümlü başkan seçti. Başkan, Katar Enerji Bakanı Abdullah Bin Hamad el-Atiya; Cezayir Petrol Bakanı Şekip Halil de dönüşümlü başkan oldular. Rus Enerji Bakanı Sergey Şimatko'ya göre bir genel sekreter seçilene kadar forumun işlerini başkan yürütecek. Bu durumda genel sekreterin seçimi forumun bu yılın sonuna doğru yapacağı toplantıda gerçekleşecek.
Kurulduğu günden bu yana zaman zaman OPEC'in benzeri bir gaz karteli olmayı hedefleyen forum, henüz bu hedeften çok uzak. Esasen bu hedef birçok bakımdan gerçekçi de değil; zira gaz piyasası petrol piyasasına benzemiyor; arada önemli ve belirgin farklar var. Ne var ki, bu, forumun dünya doğalgaz piyasasında etkili olmayacağı anlamına da hiç gelmiyor. Senedini yürürlüğe koyan, sekretaryasını oluşturan ve 8 yıldır yaptığı toplantılar sonucu belli bir mesafe alan forum her halükarda önümüzdeki yıllarda dünya gaz piyasasında bir rol oynayacak. Bu rol nasıl ve ne kadar olacak, bilinmez. Bu yüzden forum ve faaliyetlerinin bugünden takibi gerekiyor. Dünya enerji piyasasında belli bir yere gelen Türkiye de forum ile mutlaka ilgilenmeli bize göre. f.ertan@zaman.com.tr
Kaynak: Zaman