Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra 1991 yılında kurulan Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) son zirve toplantısı bu hafta Tacikistan'ın başkenti Duşanbe'de yapıldı.
Cuma günü başlayan ve bu yazıyı yazdığımız gün sona ermesi beklenen zirve BDT üyesi 11 ülkenin devlet başkanları ve Ukrayna Dışişleri Bakanı Yatsenyuk'un katılımıyla örgüte yeni bir canlılık kazandırma, mevcut kurumlarının bundan sonra daha iyi ve etkin bir şekilde çalışması yönünde birtakım kararlar almış bulunuyor.
Rusya, Belarus (Beyaz Rusya), Ukrayna, Azerbaycan, Ermenistan, Moldova, Gürcistan, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan'dan meydana gelen BDT Duşanbe Zirvesi'nde alınan kararların en önemlilerinin başında örgüt üyeleri arasında bir serbest ticaret bölgesinin kurulması ve bunun da Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurallarına göre gerçekleştirilmesi kararı geliyor.
Zaten yayınlanan bildiride de BDT'nin bugünkü önceliğinin artık üyeler arasında ekonomik işbirliğinin geliştirilmesi olduğu da vurgulanıyor. Diğer öncelikler de petrol ve doğalgaz üretimi dahil olmak üzere enerji, ulaşım ve transit geçiş konularında da işbirliğine gidilmesi olarak zikrediliyor ve bu konularda da bazı kararlar alınmış bulunuyor. Bunlara ilaveten bir başka karar da üyeler arasındaki göç hareketleri politikalarının koordinasyonu konusunda. Bununla üyeler BDT bölgesinde ikamet edenlerin yer değiştirme hakları konusunda birtakım taahhütlerde bulunuyorlar.
BDT'nin bugünü ve geleceği ile ilgili bu ve başka kararlarının hayata geçirilmesi konusundaki tepedeki en sorumlu yetkili olan BDT sekreteri de bu zirvede değişmiş bulunuyor ayrıca. Yıllardır bu görevde bulunan Rus Vladimir Ruşaylo'nun yerine ilginç bir isim geliyor artık. Yeni Sekreter General Sergey Lebedev. Lebedev 2000 yılından bu yana Rusya Dış İstihbarat Servisi (SVR)'nin başkanı olarak görev yapıyor. Başkan Putin'in atadığı ve çok güvendiği adamlardan birisi olan Lebedev 1973 yılında Sovyet gizli servisi KGB'ye girmiş, iki yıl sonra da SVR'ye geçmiş, özellikle servisin Almanya operasyonlarında görev almış, 1998-2000 yılları arasında SVR'nin resmi temsilcisi olarak Amerika'da bulunmuştu. Çok iyi İngilizce ve Almanca bilen Lebedev, Rusya'nın en önemli adamlarından birisi kısacası. Meslekî özellikleri göz önüne alındığında BDT sekreterliğine atanması da hem Rusya ve hem de BDT açısından şüphesiz önemli bir gelişme sayılır.
BDT Zirvesi medyaya yansıyan bu karar ve değişikliklerle sona ererken zirve dolayısıyla BDT ile alakalı iki önemli örgüt de zirvenin gölgesi altında iki başka zirve gerçekleştirmiş bulunuyorlar. Bunlar Ortak Güvenlik Örgütü (OGÖ) ve Avrasya Ekonomik Topluluğu (AET) zirveleri. AET Zirvesi'nde ele alınan en önemli konu ortak gümrük birliği ile ilgili hukuki altyapının bir an önce düzenlenmesiydi. Bugün sadece Rusya, Kazakistan ve Belarus'un üye oldukları gümrük birliğine diğer üyelerin dahil edilmesi yönündeki hazırlıklar da ele alınan bir başka konuydu.
OGÖ Zirvesi'nde hangi kararlar alındı doğrusu şu aşamada tam bilmiyoruz; ama bu zirvede örgütün kendi barış gücünü kurma yönünde bir karar alacağını Örgüt Genel Sekreteri Nikolay Bordyuza'nın günlerce önce yaptığı açıklamalardan biliyoruz. Bu karar alındığı takdirde dünya mevcut barış güçlerine ek olarak Rusya önderliğinde yeni bir barış gücüne kavuşmuş olunacak. Bunun da dünya dengeleri ve bundan sonraki muhtemel barış operasyonları bakımından son derece önemli bir gelişme olacağı da bugünden söylenebilir. Özellikle de BDT bölgesindeki, bizim coğrafyamıza da yakın Abhaz-Gürcü, Moldova-Transdinyester, Güney Osetya ihtilafları bakımından bu konu büyük önem taşıyor.
Duşanbe Zirvesi bizim de ilgi alanımız olması bakımından ihmal edilmemesi gereken bir konuydu. Biz de etmedik.
Kaynak: Zaman