Yıllarını travma tedavisine adamış, savaş bölgelerindeki yerel ruh sağlığı çalışanlarını eğitmiş Sonja Wentz, Gazze’de geçirdiği günleri anlatırken ağlamamak için kendini zor tutuyordu. Travma uzmanı Gazze’de travmatize olmuştu.
Bütün Filistinlileri ‘canavar’ gören ve İsrail hükümetinin hepsini bir anda yok etmemesini yalnızca ‘iyi niyetine’ bağlayan birçok İsrailli tanıdım. İsrail içine düzenlenen intihar saldırılarının kendi çektiklerinin yanında önemsiz olduğunu düşünen birçok Filistinli de. Çözümsüzlüğe giden yolun ilk aşamasının ‘ötekini’ insanlığından soyutlamak olduğu gerçeğini, onlar bana öğretti.
“Gazze bir başka, böylesine sistematik bir insanlıktan çıkarma uygulamasını başka hiçbir yerde görmedim” diyordu Balkanlar’da ve Uganda’da çalışmış Sonja. Gazze’ye Erez kontrol noktasından girip çıkmış. Bilinçli bir biçimde güneş altında bekletilmek, yukarıdan gözetlendiği uzunca bir tünelden geçmeye zorlanmak, bu tünelin içindeki insanın yön duygusunu tahrip etmek, diafondan verilen açık olmayan nedensiz emirler Sonja’ya göre İsrail’in gücünü hissettirmek, bu uygulamaya tabii olanı da insanlığından çıkarmak amacıyla tasarlanmış.
Gazze’de elektrik kesintileri, bazı malların ve tıbbi malzemelerin eksikliği var. İnşaat malzemeleri de sokulmuyor. İsrailli yetkililere bakacak olursanız, inşaat malzemesi sokulmamasının nedeni, Hamas’ın bu malzemeyi sığınak olarak kullanılabilecek binalar yapmaya ve askeri kapasitesini geliştirmeye harcayacak olması. Ama sanırım başka bir sebep de insanların her gün o yıkıntıları görmesini sağlamak. “Her an sizi yıkabiliriz. Hayatınıza devam etmeniz bile saçma. Sizden kat kat güçlüyüz. Biz istemezsek, eviniz bile olmaz” mesajı vermek. Tıpkı, Kudüs’ün en görünür tepelerinden birine, Yahudi soykırımında kullanılan tren vagonlarından birini koyarken ki mantık, ‘Unutmayın’.
Sonja, Gazze’deki travmanın kaynağının ambargodan daha çok, dışarı çıkmanın ve içeri girmenin neredeyse imkânsızlaştırılması olduğunu düşünüyor. Onun çalıştığı kuruluşun, Filistin uzmanlarına izin vermemiş İsrailli yetkililer. Sonja için giriş izni uzun bir bürokratik mücadeleden sonra alınabilmiş. “Gazzeli uzmanlar için asıl kıymetli olan birlikte uyguladığımız programdan çok, orada bulunabilmemdi. Dışarıdan bir insanla, öyle e-mail yoluyla falan değil, insan olarak temas sağlayabilmekti” diyor.
Yaşamayanın tahayyül etmesi çok zor biliyorum. Ama İsrail’in ana çıkış ve giriş noktası olan Ben Gurion Havaalanı’nda zaman zaman yapılan grevlerin, bir yere gidecek olmasam bile, beni nasıl huzursuz ettiğini bilen biri olarak söylüyorum, hapsedilmiş olmak dehşet verici bir duygu.
Gazze’ye yönelik ambargonun asıl amacı da bu, Foucault’un sözünü ettiği ‘büyük kapatılma’; Gazze’yi 17. yüzyıl tımarhanesine çevirme. Gazze’deki ilaç bağımlılığına ve artan aile içi şiddete bakınca, amaca da ulaşılmış gibi.
İşte bu şartlar altında vicdanlı kadınların ve erkeklerin Özgürlük Filosu insanlık adına çok önemli. Taşıdıkları malzemeden daha önemli olan, bizzat kendilerinin Gazze’ye girme niyeti. Büyük kapatılmayı aşma kararlılığı.
İsrail hükümetini telaşlandıran da bu, o yüzden ‘yardım malzemelerini bize verin, biz ulaşmasını sağlarız, yeter ki siz gelmeyin, Gazzeliler insanlığa dokunmasın’ diyor, çünkü özellikle Lübnan deneyiminden öğrendiklerini sandıkları bir şey var, psikolojik üstünlüğü kaybetmemek.
Özgürlük konvoyundan bir sözcüsü, “Bu dünya vatandaşlarının diplomasisi” demiş. Haklı, devletler, meseleye insanlık açısından değil, güvenlik, dış politika aktörlerinin manevraları, falan filan gibi soğuk değerlerle yaklaşıyor. Bu şartlarda da sorunu çözmek, büyük kuşatılmayı insanlık adına yarmak dünya vatandaşlığı diplomasisine kalıyor.
Ama Özgürlük konvoyu, Gazze’ye taşıdığı yardımların ve insan dokunuşunu orada bırakmamalı. Bu dokunuştan gelecek gücünü, Hamas’ın son zamanlarda azgınca uyguladığı muhaliflerin idam edilmesi de dâhil sistematik insan hakları ihlallerinin önüne geçilmesi, Filistin’de ulusal birlik hükümetinin kurulması, İsrail askeri Gilad Şalit’in serbest bırakılması için de kullanmalı. İsrail hükümetini eleştirmenin başka, Yahudi düşmanlığının bambaşka olduğunu da haykırmalı.
Çünkü insanlıktan çıkarma operasyonunu geriye çevirmenin yolu, kim olduklarına bakmadan insanların ruhuna tekrar insanlığı giydirmekten geçiyor.
Kaynak: Radikal