Chavez'in yenilgisi, muhalefetin yalanları ve taraftarlarının düşük katılımından kaynaklandı. Yenilgiye rağmen geri dönüş havası hâkim değil
Chavez'in Venezüella'daki ilk sandık yenilgisinin şok etkisi yarattığı şüphesiz. Hükümetin özel anketleri dün akşamüstü, sekiz yılda yapılan ikinci anayasal referandumda, 'Evet' kampının 6-8 puan önde çıkacağını öngörüyordu. Caracas'taki başkanlık sarayında dün gece, bu kendine güven ve kutlama havası beklenen sonuçların çıkmadığı anlaşılırken yavaş yavaş yok oldu. Dokuz yıllık 'Bolivarcı devrimin' lideri saat 01.30'da muhalefetin sınırlı zaferini efendi bir performansla teslim etmek için ortaya çıktığında, bakanlar, eylemciler ve gazetecilerle dolu odadaki 'mahcup olmuş beklentiler' aşikârdı.
Fakat 'Hayır' sonucu, Chavez ve petrol zengini ülkesinde yeni bir tür sosyal alternatif yaratmaya yönelik yenilikçi çabaları için bir geri adım teşkil etse de, ezici yenilgi sayılmaktan epey uzak. Chavez'e ikinci dönemi 2012'de sonlandığında bir daha başkan adayı olma izni veren, devletin sosyalist kimliğini resmileştiren, doğrudan demokrasiyi güçlendiren ve bir dizi diğer değişikliğin yanı sıra haftada 36 saat çalışma süresi getiren anayasal reformlar, kılpayı farkla reddedildi. Chavez konuşmasının başında 'Por ahora' dedi: 'Şimdilik'.
Bunda, reformların pratikte ne anlama geleceğine dair korku, Chavista hareketinin kendine fazla güveni, güçlü ve yalanla dolu bir propaganda kampanyası (buna çocukların ailelerinden alınacağı ve özel mülklerin devletleştirileceği iddiaları da dahildi), yüksek yolsuzluk ve suç oranlarına dair mutsuzluk ve pek çok Chavez destekçisinin kendini reformlarla özdeşletirmemesi etkiliydi.
Referandumun 'Hayır'la sonuçlanmasının nedeni muhalefetin kaydadeğer ilerleme sağlaması değil, Chavez'i geçen yılki başkanlık seçiminde destekleyen 3 milyon kişinin oy vermemesiydi. (Muhalefetin oy oranı aşağı yukarı değişmedi.) Fakat Venezüella'nın karizmatik başkanı hâlâ iktidarda ve etkili kamuoyu desteğinin yanı sıra, ulusal meclisin kontrolüne de sahip. Chavez'in gelecek başkanlık seçimlerine adaylık hakkına dair mühim istisna dışında, referandum paketindeki diğer ilerleme yanlısı reformların çoğu anayasal izin almadan yasalaştırılabilir.
Belki de en önemlisi şu ki, Venezüella'da gerçekten ne olup bittiğinin daha iyi anlaşılması açısından, sonuçlar ülkenin otoriterliğe, hatta diktatörlüğe kaydığına dair uydurma haberleri yalancı çıkarıyor. Referandum demokrasinin işlediğinin inandırıcı bir göstergesiydi -fakat sonuçlar ters yönde çıksaydı, ABD destekli muhalefet hile suçlamaları yöneltecek ve Batı medyasının bazı kesimleri Chavez'i diktatörlük dayatmakla suçlayacaktı. Dün birkaç seçim merkezini ziyaret ettim ve süreç, Britanya'dakinden etkileyici bir biçimde yönetiliyordu -muhalefet gözlemcileri transparanlıktan tatmin olduklarını ilan ediyordu.
Ancak risk şu ki, Chavista koalisyonunda daha yavaş ve daha az radikal reform çağrısı yapanlar güçlenebilir. Ülkedeki devrimci süreç artan petrol fiyatlarının sayesinde, sağlık, eğitim, yoksulluğun azaltılması, demokratik katılım, toprak ve mal paylaşımı ve ulusal bağımsızlık alanlarında olağanüstü başarılar elde etti. Bu ilerlemenin durdurulması veya tersine çevrilmesi, önemi Venezüella dışında da hissedilen bir kayıp olacaktır. Fakat Chavez'in yorumlarına ve sözlerine bakılırsa, geri dönüş havası hâkim değil.
Kaynak: Radikal