Bosna 14 yıldır devam eden barışa rağmen siyasi bakımdan henüz istenen seviyeye ulaşmış, problemlerini çözmüş değil. Bu da Bosna'da barışı ve düzeni denetleyen milletlerarası camiayı endişelendiriyor.
1995 Dayton Barış Antlaşması sonrasında bu antlaşmayı denetlemek ve yerine getirmek üzere görevlendirilen Barış Yürütme Konseyi (PIC-BYK) denen milletlerarası kuruluş bu görevini atadığı Bosna Yüksek Temsilcisi vasıtasıyla yerine getirmeye çalışıyor.
55 ülke ve çok sayıda kuruluştan meydana gelen ve Türkiye'nin de İslam Konferansı Örgütü (IKÖ)yü temsilen yer aldığı BYK Bosna'ya bugüne kadar 6 yüksek temsilci atamış bulunuyor. Bunlar sırasıyla şöyle:
İsveçli Carl Bildt (1995-1997), İspanyol Carlos Westendorp (1997-1999), Avusturyalı Wolfgang Petritsch (1999-2002), İngiliz Paddy Ashdown (2002-2006) Alman temsilci Christian Schwarz-Schilling (2006-2007) ve Miroslav Lajcak( 2007-2008)
Yıllardır yapılan hesaplara göre, yüksek temsilcilik makamı kaldırılacak ve de Lajcak Bosna'nın son temsilcisi olacaktı. Ne var ki, Bosna'da yaşanan gelişmeler, bir türlü sona ermeyen siyasi çekişmeler ve BYK'nın kaydedilen mesafeyi yeterli bulmaması sonucu Lajcak'ın yerine bugünlerde yine son olması beklenen bir başka temsilci görev yapmaya hazırlanıyor.
Esasen Bosna yüksek temsilcilik makamı ve bürosunun görev süresi ve yetkileri 2007 haziran ayında sona erecek ve hem makam ve hem de büro kaldırılacaktı. Ancak, Bosna'da durumun hala karışık olması ve istenilen siyasi istikrarın sağlanamaması gerekçe gösterilerek yüksek temsilcilk bu yılın haziran ayına kadar uzatıldı.
Bu sebeple de yeni bir temsilci arayışına girildi ve sonunda makama uygun birisi bulundu. Bu temsilci Avusturyalı diplomat Valentin Inzko. Elli dokuz yaşındaki Inzko Balkanları yakından bilen ve Avusturya'nın Karintia bölgesinde yaşayan Sloven azınlığa mensup birisi. Savaşın sona ermesinden sonra Saraybosna'da Avusturya'ın büyükelçisi olarak da bulunan Insko bir ara Sırbistan'ın Müslümanların yaşadığı Sancak bölgesinde de AGİT'in misyon şefi olarak da çalışmıştı. 1995-2005 yılları arasında Avusturya dışişleri bakanlığında Orta, Doğu ve Güneydoğu Avrupa, Orta Asya ve Güney Kafkaslar masalarının müdürü olarak uzun yıllar çalışan olan Inzko 2005 yılından bu yana Avusturya'nın Slovenya'daki büyükelçisi olarak görev yapıyor.
Bosna'da yüksek temsilciler malum bir süreden beri çifte bir görev üstleniyorlar. Bunu kimisi 'iki şapkalı temsilcilik' şeklinde niteliyor. Birinci görev temsilcinin 'Avrupa Birliği Temsilcisi( AB)'; ikincisi de temsilcinin 'Milletlerarası Yüksek Temsilci' olması. Bu bağlamda Inzko'nun AB Temsilcisi olması bütün AB üyeleri tarafından geçen hafta onaylanmış bulunuyor. Inzko'nun atamasına ilk önceleri soğuk bakan Amerika'da artık onun atamasına olumlu bakıyor. Ancak, Rusya'nın tavrı pek belli değil. Bu konu da herhalde bu hafta ele alınacak ve muhtemelen Rusya da Inzko'nun atamasını itiraz etmeyecek. Bu arada Inzko'nun bu hafta içinde Ankara'yı da ziyaret etmesi bekleniyor.
Inzko'nun selefleri Schilling ve Lajcak Bosna'nın meselelerinin çözümünde pek başarılı olamamış, görevleri sırasında kayda değer önemli bir iş yapamamışlardı. Her ikisinin başarısız olmasında büyük ölçüde 'ne etliye ne de sütlüye karışmama' tavırları belirleyici olmuştu; zira ikisi de yüksek temsilcilere tanınan önemli yetkileri kullanmamayı tercih etmiş, işleri Bosnalılara bırakmıştı ve onlar da yapmaları gerekenleri bugüne kadar yapmamışlardı.
Geçmiş yıllarda özellikle siyasi alanda istenen gelişmelerin sağlanamaması ve hem AB'nin ve hem de milletlerarası camianın Bosna konusundaki ilgilerinin zayıflaması yüzünden bugün Bosna gerçekten zor bir durum içinde.
Bakalım 7. Temsilci bunu ne kadar aşabilecek?
Kaynak: Zaman