1995 Dayton Barış Antlaşması'ndan bu yana Bosna'da barış, güvenlik ve siyasi gelişmeler antlaşma hükümlerine göre 55 üyeden meydana gelen Barış Yürütme Konseyi (PIC-BYK) denen milletlerarası kuruluş tarafından genel anlamda izleniyor, denetleniyor.
Özel anlamda BYK da bu izleme ve denetleme görevlerini atanan Bosna Yüksek Temsilcisi vasıtasıyla bu ülkede yerine getirmeye çalışıyor.
55 ülke ve çok sayıda kuruluştan meydana gelen ve Türkiye'nin de İslam Konferansı Teşkilatı'nı (İKT) temsilen yer aldığı BYK, söz konusu görevleri ve zaman zaman son gelişmeleri gözden geçirmek için toplanıyor, kararlar alıyor.
Nitekim, Bosna'da son dönemde ortaya çıkan endişeler sebebiyle BYK Yönlendirme Kurulu geçen çarşamba ve perşembe Saraybosna'da toplanarak ülkedeki son durumu ele almış bulunuyor. Bu toplantılara Bosna makamlarının yanı sıra ülkede faaliyette olan 7 parti temsilcileri de katılmış bulunuyorlar.
Kurul bu iki toplantıda Bosna makamlarının vize rejimi liberalizasyonu konusunda attığı adımlardan memnuniyet duyduğunu açıklarken aynı makamları özellikle Avrupa Ortaklığı ve Geçici Anlaşması konusunda daha fazla adım atmaya davet etmiş bulunuyor. Ancak bunları ifade ederken Bosna Yüksek Temsilcilik makamının kaldırılması konusundaki yetersizliklere de dikkat çekiyor, bu konudaki 5+2 paketinin hâlâ istenen seviyeye ulaşmaktan çok uzak olduğunun altını çiziyor ve bu yüzden söz konusu makamın devam edeceğine işaret ediyor. Bu konuyla ilgili daha fazla bilgi edinmek isteyenler www.ohr.int web adresine başvurabilirler. Bu arada BYK'nin bundan sonraki toplantısının 24-25 Şubat 2010 tarihlerinde yine Saraybosna'da yapılacağını da hatırlatalım.
Söz konusu 5+2 paketine gelince; bu paket çok geniş ve ayrıntılı bir paket. Bosna'da devlet mallarının bölüşülmesinden silah ve cephanelerin imhasına, savaş suçlarıyla ilgili konulardan siyasi ve anayasal reformlara kadar çok geniş bir alanı kapsıyor ve Yüksek Temsilci'nin de bu konuları izlemesi, sonuçları BYK'ye bildirmesi gerekiyor.
Esasen temsilcilik makamı 1995'ten bu yana devam ediyor ve kaldırılmak istenmesine rağmen bir türlü kaldırılamıyor. Bugün bu çerçevede Bosna'da 7 yüksek temsilci görev yapıyor: Avusturyalı diplomat Valentin Inzko bu temsilci. Daha önceleri de İsveçli Carl Bildt (1995-1997), İspanyol Carlos Westendorp (1997-1999), Avusturyalı Wolfgang Petritsch (1999-2002), İngiliz Paddy Ashdown (2002-2006) Alman temsilci Christian Schwarz-Schilling (2006-2007) ve Miroslav Lajcak (2007-2008) aynı görevi üstlenmişlerdi.
Elli dokuz yaşındaki Inzko, Balkanları, yakından bilen ve Avusturya'nın Karintia bölgesinde yaşayan Sloven azınlığa mensup birisi. Savaşın sona ermesinden sonra Saraybosna'da Avusturya'nın büyükelçisi olarak da bulunan Inzko, bir ara Sırbistan'ın Müslümanların yaşadığı Sancak bölgesinde de AGİT'in misyon şefi olarak da çalışmıştı. 1995-2005 yılları arasında Avusturya dışişleri bakanlığında Orta, Doğu ve Güneydoğu Avrupa, Orta Asya ve Güney Kafkaslar masalarının müdürü olarak uzun yıllar çalışan Inzko, 2005-2009 yılları arasında Avusturya'nın Slovenya'daki büyükelçisi olarak da görev yapmıştı.
Bosna'da yüksek temsilciler malum bir süreden beri çifte bir görev üstleniyorlar. Bunu kimisi 'iki şapkalı temsilcilik' şeklinde niteliyor. Birinci görev temsilcinin 'Avrupa Birliği Temsilcisi (AB)'; ikincisi de temsilcinin 'Milletlerarası Yüksek Temsilci' olması. Bu bağlamda Inzko bugün aynı zamanda AB Temsilcisi olarak da Bosna'da bulunuyor.
Esasen Inzko'nun temel görevi Bosna'yı gerekli siyasi reformlardan sonra AB ve NATO üyeliğine hazırlamak, bu suretle ülkeyi Batı kampına bağlamak, böylece Bosna'yı ihtilafsız bir ülke haline getirmek olarak özetlenebilir. Inzko bu görevini elinden geldiği kadar yerine getirmeye gayret ediyor. Ancak, özellikle Bosnalı Sırp tarafın engellemeleri ve oyalamaları yüzünden bugüne kadar önemli bir sonuç alamamış bulunuyor.
İhmal edemeyeceğimiz bir konu olan Bosna'daki son gelişmeler genel çerçevesi itibarıyla böyle...
Kaynak: Zaman