Batı Avrupa ve Rusya'nın yavaş ilerleyen kalıcı bir jeopolitik ittifak oluşturma sürecinin uzun bir tarihi geçmişi var ki yavaşça olgunlaşıyor. Fransa Cumhurbaşkanı Charles De Gaulle'ün 1944 yılında Franko-Sovyet İttifak ve Karşılıklı Yardım Anlaşmasını imzaladığı Sovyetler Birliği ziyaretine kadar bunun izi sürülebilir. Fransa'nın Avrupa politikasındaki merkeziliğini yeniden ileri sürmenin ve bir şekilde gönülsüzlük sergileyen müttefiklerle yani ABD ve İngiltere ile arasına mesafe koymanın bir yoluydu. De Gaulle nezdinde jeopolitik çıkarlar ideolojik farklılıklara galip gelirdi.
Çok önemli bir diğer an, Batı Almanya'nın Sosyal Demokrat Şansölyesi Willy Brandt'ın 1969'da iktidara gelmesiyle birlikte Ostpolitik'in (Doğu Politikası) peşinden gitmesiydi. Sovyetler Birliği ile yeni bir diplomatik yumuşamayı (ve Doğu Almanya ile iletişimin açılmasını) ihtiva ediyordu.
Çok önemli üçüncü an, 1970'lerin sonlarında ve 1980'lerin başlarında Sovyetler Birliği'nden Batı Avrupa'ya doğru uzanacak, Almanya, Fransa ve hatta Thatcher'ın Büyük Britanyası bile desteklediği bir doğalgaz boru hattının inşası hakkında yapılan büyük tartışmaydı.
Dördüncü önemli an ise Sovyet Başbakanı Mikail Gorbaçov'un 1987'de "ortak bir Avrupa evinin" inşa edilmesine ihtiyaç duyulduğunu ilan etmesiydi.
Bu dört ânın müşterek yanı, ABD'nin bunları en iyi halde şüpheli teklifler en kötü halde ise ABD'nin küresel çıkarlarını baltalayan inisiyatifler olarak görmesiydi.
Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonra Boris Yeltsin yönetimindeki Rusya, tüm bu fikirleri rafa kaldırdı ve önceliği ABD ile yakın ilişkiler kurmaya verdi. Orta ve Doğu Avrupa'daki komünizm sonra rejimler, Batı Avrupa ve Rusya arasında yakın ilişkilerin olduğuna dair işaretlerde azalma kaydedilmesi sayesinde ferahladılar.
Ama ne ki Yeltsin'in ardından Vladimir Putin geldiğinde Rus politikası genelde Batı Avrupa ile özel de ise Fransa ve Almanya ile yakın ilişkiler arayışına tekrar yöneldi. 2003 Şubat'ında meyvelerini vermiş gibi durduyor: ABD ve İngiltere BM Güvenlik Konseyi'nden Irak işgaline onay almaya çalıştığında üç ülke bu teşebbüsü hezimete uğratmak için el birliği ettiler. Ancak bu kez Amerika bu işbirliğini Amerika'nın küresel çıkarlarına hasım olarak hemen hemen açıkça tanımladı.
Amerika husûmet beslemeyi sürdürmesine ve doğu-orta Avrupa'daki bir zamanların uydu devletlerinde genel bir korku ve muhalefet olmasına rağmen, bu ilişkiler, o zamandan beri ve dünyanın radarı altında, ilerlemeye devam etti.
Putin en büyük kozlarından birini, Rusya'nın doğalgaz ihracını, bu bağları pekiştirme tarzı olarak oynamayı sürdürüyor. 1990'lardan beri devam eden tartışma, Rusya ve Orta Asya'dan Batı Avrupa'ya uzanacak devasa boru hatlarının güzergâhı üzerinde yürümektedir.
Kuzey ve Güney Akımları Rusların gözdesi. Kuzey Akım boru hattı Ukrayna, Belarus, Polonya ve Baltık Devletlerine uğramadan Rusya'dan Baltık Denizine ve oradan da Almanya'ya uzanıyor.
Güney Akım ise Rusya'dan başlayarak Karadeniz üzerinde Bulgaristan'a uzanıyor ve sonra ikiye ayrılıyor; biri kuzeybatıdan giderek Sırbistan, Macaristan ve Solovenya üzerinden Avusturya'ya diğeri ise güneybatıdan, Yunanistan ve Adriyatik denizinden İtalya'ya varıyor.
ABD, doğalgazı Türkmenistan'dan alarak Rusya'yı atlayan ve çevresinden dolanan Nabuko adındaki üçüncü bir boru hattı güzergâhı için bastırıyor. Hazar Denizi'nden Azerbaycan'a ve sonra Gürcistan, Türkiye, Bulgaristan, Romanya, Macaristan ve Avusturya'ya uğruyor ve buradan da Almanya ve Çek Cumhuriyeti'ne uzanıyor. Ancak Türkmenistan'ın doğalgazı sınırlı olduğundan dolayı doğalgaz nihayetinde Rusya'dan gelmeli ki bu durum Nabuko'nun jeopolitik faydasını azaltmaktadır.
Her hâlükarda Putin birlikte çalışarak Kuzey Akım ve Güney Akım boru hatlarını hayata geçirmek için Fransızlarla anlaşma imzalamak üzere Kasım ayı sonlarında Paris'e geldi; Le Monde "usta işi bir çözüm" olarak andı. Kilit bir Fransız şahsiyet, GDF Suez CEO'su Gérard Mestrallet, "Rusya, gelecek için ve Avrupa için vazgeçilmez bir ortaktır" dedi. Fransa Cumhurbaşkanı Nicholas Sarkozy, Avrupa ve Rusya arasında "ortak güvenlik alanı" çağrısı yaptı. Washington'ın 1945'ten beri en Amerikan yanlısı Fransız olarak selamladığı o aynı Sarkozy bu. Jeopolitik çıkarlar ideolojik çıkarlara bir kez daha galip geldi.
Doğu ve Orta Avrupa ülkeleri mutsuz ve korku dolu bir halde galiba rıza gösterecekler. Fakat jeopolitik gerçeklik şu ki Amerika, yaklaşan büyük ittifakı yavaşlatmak adına şu an çok az şey yapabilir.
Kaynak: Agence Global
Dünya Bülteni için çeviren: M. Alpaslan Balcı