Ankara'da geçen pazartesi 7 Doğulu ve Batılı ülke arasında doğalgazın Hazar havzası bölgesinden bazı Doğu Avrupa ülkelerine taşınması için bir boru hattı anlaşması imzalandı. Giseppe Verdi'nin operalarından biri olan Nabucco adı verilen anlaşma, enerji ve ekonominin halkların hayatındaki öneminin, ülkeler arasında çekişmelerde olduğu gibi yakınlaşmalardaki rolüne dair önemli örneğin bir başka kanıtıdır.
Bu role önemli örnek Çin'deki Urumçi olaylarına yönelik tutumdur. Şöyle ki Türkiye dışında hiçbir önemli veya Müslüman ülke 1,5 milyar nüfuslu ülkeyle olan ekonomik ilişkilerini sürdürme ihtiyaçlarını dikkate alarak katliamları kınamadı. Nabucco boru hattı, Türkiye'nin odak noktası olduğu uluslararası önemli ikinci projedir. İlk proje doksanlı yılların başlarında düşünülmeye başlanan ve birkaç yıl önce Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan'dan Akdeniz'deki Ceyhan Limanı'na petrol taşımaya başlayan Bakü-Ceyhan boru hattıydı. Bu proje görüldüğü üzere coğrafik olarak üç ülkeyle -Türkiye, Azerbaycan ve Azerbaycan ile Türkiye arasında coğrafik aracı Gürcistan- sınırlı olduğu için Nabucco projesinden daha az uluslararası boyuta sahipti. Nabucco projesi ise Türkiye, Azerbaycan, Türkmenistan, Macaristan, Romanya ve Avusturya'yı kapsıyor.
Bakü-Ceyhan'ın ekonomik anlamı, Rusya yerine Türkiye kanalıyla petrol taşıyarak paralel veya alternatif bir koridor sağlamaktır. Stratejik anlamı ise Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle Washington açısından ciddi rakip oluşturan Rusya'nın nüfuz ve rolünü zayıflatmaktır. Bugün aynı senaryo Nabucco boru hattıyla tekrarlanıyor. Zira Avrupa'nın Rusya gazına dayanması kendisini siyasi olarak ve özellikle de Rusya ile Ukrayna arasında tekrarlanan anlaşmazlıklar ve doğalgaz fiyatlarının artması gölgesinde fiyat bazında kendisini Moskova'ya bağlı kılıyor.
Aynı emperyalist çıkarlar İran'ın ilk süreçte de olsa Nabucco hattından uzak tutulmasını ve İran gazının Avrupa'ya bu hat üzerinden pompalanmasına izin verilmemesini öngördü. ABD yönetiminin Ankara'da Nabucco anlaşması imza törenindeki özel temsilcisi, önemli olanın İran'ın anlaşmanın dışında kalması olduğu üzerinde durdu. Aynı emperyalist çıkarlar için Ermenistan daha önce Bakü-Ceyhan hattından ve şimdi de Nabucco hattından uzaklaştırıldı. Törendeki Amerikalı temsilci Demokratlardandı, ancak Cumhuriyetçi Bush yönetimi üyelerinin İran'a karşı tekrarladığı aynı tutumu sergiliyor. Tıpkı Cumhuriyetçi Bush döneminde Beyrut'taki eski Amerikan büyükelçisi Jeffrey Feltman'ın Hizbullah'ın 'terör örgütü' olduğunu belirtmesi gibi. Demokrat Barack Obama döneminde ABD dışişleri bakanının Ortadoğu işleri yardımcılığı makamına yükselmesi sonrası Feltman, Hizbullah hakkında aynı ifadeleri tekrarladı.
Türkiye'nin Nabucco hattından iyi istifade edeceği şüphesiz. Zira yaklaşık 6 milyar dolarlık hattın inşa yatırımlarının büyük çoğunluğu -toplam 3 bin kilometrenin 2000 kilometresi- Türkiye bölümüne harcanacak. Ayrıca Türkiye'nin hattın geçmesindeki payı yıllık 600 milyon dolar. Hat üzerinde inşa sürecinde 5 ila 15 bin Türk işçi çalışacak.
Türkiye'nin kazanımlarının siyasi düzlemde de az olmadığı şüphesiz. Türkiye'nin bütün güçler ve ülkelerle köprü kurma politikası, Türkiye'yi doğalgaz gibi aktif bir konuda ekonomik olarak Avrupa'nın ortağı yapacak Nabucco hattıyla daha da güçlenecek. Bu durum ilkesel olarak AB içinde kendisine yöneltilen eleştirilerin hafiflemesine destek olacaktır. Özellikle de Fransız ve Alman tutumlarına damgasını vuran sıkıntıları ortadan kaldırabilir. Nabucco hattı ile Türkiye periyodik olarak dünyada petrol ve gazın geçiş ve dağıtım merkezine dönüşüyor. Ki Türkiye çok sınırlı miktarda petrole sahip ve tek bir doğalgaz noktası üretmiyor.
Şu ana kadar Araplar Nabucco hattında ve kendilerine özel hatlarında yoklar. 'Karanlık odaları' mezhepçi ve etnik fitnenin boru hatlarını Irak'tan, Lübnan, İskenderiye, Darfur ve Aden'e döşemekle meşgul. Araplar ne zaman kendi gerçeklerini ve geleceklerini Türkiye'nin kendi konumunu ve rolünü okuduğu gibi iyi okuyacaklar? Katar gazetesİ
El Şark 19 Temmuz 2009
Kaynak: Zaman