ABD İşkence Raporu'nun Önemi Hakkında Terörizm Hukuk Uzmanı İle Mülakat
Merkezi ABD'de bulunan Anayasa Projesi tarafından hazırlanan bağımsız rapor, Amerika Birleşik Devletleri'nin işkenceye karıştığı sonucunu ortaya çıkardı.
Uzmanlar ve her iki siyasi partiden, ordudan, hükümetin hukuk, ahlak ve tıp alanlarındaki her kolundan 11 panel üyesi, Guantanamo Körfezi, Afganistan, Irak ve CIA gözaltı tesislerinde mülakatlar yaptıktan sonra bu sonuca vardı. Onlar, eski tutuklular ve eski ABD yetkilileri ve yabancı yetkililerle de görüştüler.
RFE/RL muhabiri Heather Maher, rapordaki bulgularla ilgili olarak, milli güvenlik ve terörle mücadele konularında üst düzey hukuk görevlisi Amrit Singh'e Açık Toplum Adalet Girişimi'nde sorular sordu.
RFE/RL: Rapordaki ana bulgu, "Amerika Birleşik Devletleri'nin işkence uygulamalarına karıştığının tartışılmaz" olduğudur. Bu, sizin gibi hukuk uzmanları için sürpriz midir?
Amrit Singh: Sürpriz değil çünkü şimdi Amerika Birleşik Devletleri'nin tutukluklara işkence yaptığını ve gerçekte işkencenin hükümetin en üst seviyesindeki yetkililer tarafından izin verilen bir politika olarak icra edildiğini hiç şüpheye yer bırakmaksızın gösteren geniş çaplı deliller vardır, ABD hükümet belgeleri de buna dahil.
RFE/RL: Komisyon üyeleri, Amerika Birleşik Devletleri'nin, "cebri kaybolmalar" ve gizlice gözaltına almalar gerçekleştirerek uluslararası hukuk yükümlülüklerini ihlal ettiğine karar verdiler. Bu, eski tutuklular için bazı hukuki başvurular olabileceği anlamına gelir mi?
Singh: ABD mahkemeleri, maalesef, CIA'in gizli gözaltı ve nakil programının kurbanlarına kapılarını kapattılar. Ama dünyada şimdi bu davaları görmeye başlayan mahkemeler var. Özellikle de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, CIA'in gizli gözaltı programıyla iş birliği yaptıkları için Polonya, Romanya ve Litvanya'ya karşı açılmış davaları gözden geçiriyor olacak. Daha geçen sene Avrupa Mahkemesi, nakil kurbanı [ve Alman vatandaşı] Halid El Masri'nin durumunda, özellikle Makedonya'nın, bu şahsın yakalanması ve gizlice gözaltına alınmasında CIA'yle iş birliği yaparak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni ihlal ettiğini tespit etti.
RFE/RL: Komisyon bu sorgulama metodlarının, tamamen makul olan diğer yollarla elde edilemeyecek kıymetli bir bilgi ürettiğine dair "hiçbir kesin ve ikna edici delil" bulamadı. Bu tespit, haşin sorgulamaların kıymeti üzerine müstakbel siyasi tartışmalara karşı siper olarak mı duracaktır?
Singh: Evet, sanırım öyle. Rapor bu tekniklerin etkisiz olduğunu ve Amerika Birleşik Devletleri'ni dünyada kınamalar ve sorumlu tutulmalara maruz bıraktığını teyid eder. Bu tespit, sorgulama programlarına konu olan bazı tutukluların sorgulanmalarını üstlenen deneyimli sorgu yargıçları tarafından da doğrulandı. Senato İstihbarat Seçim Komitesi de geçenlerde, gizli bilgilerin gözden geçirilmesine dayalı olarak, pekiştirilmiş sorgulama teknikleri ve gizli gözaltı merkezlerinin açık bir şekilde korkunç hata olduğuna dair bir rapor yayımladı.
RFE/RL: Rapor, ABD hükümetinin işkenceye başvurmasının, "milletimizin duruşuna zarar verdiğini, gerekli olduğunda ahlaki kınamalarda bulunma kapasitemizi azalttığını ve ABD askeri personelinin esir alınma tehlikesini potansiyel olarak arttırdığını" söylüyor. Bu tespit, diğer ülkelerde insan hakları ihlallerini eleştirdiğinde Amerika Birleşik Devletleri'nin inanılırlığını etkilemez mi?
Singh: Kesinlikle. Ve bu, Amerika Birleşik Devletleri'nin su götürmez şekilde işkenceye karıştığını tespit eden çok güvenilir, bağımsız bir rapordur. Bu, Amerika Birleşik Devletleri'nin ahlaki otoritesinin tüm dünyada azaldığını gösteriyor. Amerika Birleşik Devletleri'nin diğer ülkeleri insan haklarına saygılı olmaya çağırma kapasitesi, bu rapordaki bulgular sebebiyle şiddetle sarsılmıştır.
RFE/RL: Komisyon bu projeye kısmen, Başkan Barack Obama'nın, selefi George W. Bush dönemindeki CIA uygulamalarının soruşturulması çağrılarını geri çevirmesi üzerine başladığını ifade etti. Komisyon, Obama yönetimini kendi "aşırı gizliliği" için de eleştiriyor. Tarihin bu faslından uzaklaştık mı?
Singh: Başkan Obama, "geriye bakmaya" gerek olmadığını söylemekle hata yaptı. Gerçekte Amerika Birleşik Devletleri'nin, tarihinin bu çok karanlık dönemi üzerine bir sayfa açabilmesinde tek güvenilir yol, hem silahlı kuvvetleri hem de CIA tarafından işlenen işkencelerle ilgili soruşturmalar -güvenilir ve etkili soruşturmalar- açmak olur.
Kaynak: Radio Free Europe/ Radio Liberty
Dünya Bülteni için çeviren: Emin Arvas