Paul Fitzgerald
Afganistan işgalinin sekizinci yılındayız. ABD'nin, Chalmers Johnson'ın ifadesiyle, İmparatorluğun Kederi'ni anlatması için çok az nedeni var. Gezegendeki herkes acıklı hikayeyi artık ezbere biliyor. Amerika, hedeflerini açık bir şekilde anlamaksızın Afganistanı işgal etti ve aradan geçen sekiz yıl sonra, hedeflerini belirleme konusunda eskisi gibi halen yarılmış halde duruyor. Obama yönetiminin ve AfPak stratejisinin, bataklığa sürüklenişi nihayet durduracağı ümit edildi fakat bu ümitler de hızla tükeniyor. AfPak mimârı Bruce Riedel'ın geçen hafta Financial Times'da ifşa ettiğine göre "üzerinde mutabık kalınan şeylerin titiz bir şekilde uygulanmadığı bir altı ay geçti ve kötü bir durum daha da kötüleşti."
Washington'ın felci derinleşir ve Afganistan kaosa daha bir yuvarlanırken, Amerika itibar kriziyle yüz yüze. Washington, ulus inşasına odaklanabilir ve sağlıklarına kavuşmaları için Afgan halkına yardım edebilir mi? Yahut Amerika, Pakistan'da saklandığına inanılan şu ele geçmez el Kaide'yi avlama işini sürdürmeli mi? Dünya sahnesinin en önemli oyuncularından biri geçen hafta kendi fikrini ortaya attı ama Amerika'daki hiç kimse dinlemiyor.
Washington'daki sağır edici iç tartışmanın ortasında çok şaşırtıcı bir olay meydana geldi. 28 Eylül Pazartesi günü, Çin hükümetinin İngilizce yayın yapan resmi yayın organı China Daily, Çin Ulusal Güvenlik Politikası Çalışmaları Konseyi Genel Sekreter yardımcısı Li Qinggong'un kaleme aldığı "Afgan barışının bir haritaya ihtiyacı var" başlıklı makaleyi yayınladı ve Amerika'nın Afganistan'dan çekilmesi için vaktin tamam olduğunu açık bir şekilde belirtti.
"İlgili taraflar arasında ihtiyaç duyulan uyuşmayı teşvik için, Amerika, askeri harekâtına bir son vermelidir. Savaş, müslüman ulusa, Bush yönetiminin asli vaadi olan ne barışı ve güvenliği getirdi ne de Amerika'ya somut yararlar sağladı. Aksine, Amerikan askeri harekâtının meşruiyeti gitgide şüpheli olmaya başladı."
Çin'in savaşın meşruiyetine yaptığı meydan okumanın sonuçları hafife alınır gibi değildir. Çinliler, güney sınırlarında el Kaide aşırılığına yönelik kendi gündemlerine sahipler. China Daily'de Temmuz ayında yayınlanan bir habere göre 2.3 milyonluk Çin ordusu 82 yıldan beri ilk kez terörle mücadele operasyonları için ayrı düzenlemeler hazırladı. Çinliler, aşırıları ve ayrılıkçıları terörist olarak görüyor ve geçen Temmuz ayında Sincan'daki müslüman Uygur ayrılıkçılara karşı acımasız bir askeri kuvvet kullandılar. Washington için uyarı alarmı hükmünde olması gereken, Çin resmi yayın organının normalde Amerikan hükümetinin bir iç mücadelesi olarak görülmesi gereken bir şeye, yönetimin AfPak politikasının evrildiği nihâi ve savunmasız bir anda, müdahale etmeye teşne olmasıdır.
Li Qinggong'un Amerikan ordusunu, "başkan olarak göreve başladığından bu yana, Afganistan'da askeri takviye adına Pentagon baskısı altında bulunan" başkomutanından ayırma arzusu ve ona "Savaş karşıtlarının çağrıları, kendisini Pentagon baskısından kurtarması için genç Amerikan başkanına en iyi şansı sunacaktır" diye tavsiyede bulunması sarsıcı bir ilgidir.
Amerikan ekonomik gücünün çöktüğü, Çin'in ekonomik gücünün ise yükseldiği kritik bir zamanda gelen Li Qinggong mesajı, "Washington, imparatorluğunun sınırlarını tâyin etmeye gönülsüz olduğu takdirde Çinliler gönüllü olacaktır" tarzında okunması gereken ciddi bir işarettir. Çin'in Afganistan'a dahli yeni bir şey değildir fakat hırslarını şimdiye dek kendilerine saklamışlardı. Pekin inkar etsede, Çinliler Sincan'daki İslamcıları eğitip silahlandırarak Sovyetlerin 1979'de bu ülkeyi işgal etmesinde destekleyici bir rol oynamışlardı. Nisan 1981 tarihli bir İngiliz yuvarlak masa toplantısına göre (No. 282) "Çin 1979'un başlarında Afganistan'ın Badakşan ve Vakhan koridorunda Pamir İslam Cumhuriyeti'ni kurmak için çalışmıştı."
Çin son birkaç yıl içinde Afganistan ve Pakistan ekonomisinde ana oyuncu oldu. Çin Metalurji Grubu, Afganistan'ın Logar vilayetindeki Aynak bakır madenini işletmek üzere 3.5 milyar dolarlık ihaleyi 2007 yılında kazandı. Çin, Pakistan'ın en büyük altyapı projesi olarak tanımlanan Gwadar limanını da inşa ediyor.
Çinliler Afganistan'daki Amerikan dahlinin üzerine bir çizgi çekmeye ve büyüyen nüfuzlarını bölgeye yaymaya bir kez karar verdiklerinde, Amerika'nın sekiz yıldır sürdürdüğü savaş, gelecek olanın yanında çocuk oyuncağı gibi kalacaktır.
Dünya Bülteni için çeviren: M. Alpaslan Balcı
Li Qinggong'un kaleme aldığı makale için tıklayın