Immanuel Wallerstein
Afganistan'daki savaş, ABD yahut Başkan Obama şu an her ne yaparsa yapsın, hem ABD'nin hem de Obama'nın kaybedeceği bir savaştır. Ülke ve başkanı kazıklı hummaya tutuldu.
Vaziyete bir bakın. Kabil'deki Afgan hükümetinin Afgan halkının çoğunluğu nezdinde hiçbir meşruiyeti yok. Anmaya değer bir ordusu yok. Mâli temeli de yok. Askeri yahut şahsi güvenlik diye bir şey neredeyse hiç yok. Ülkenin yarısını denetim altında tutan ve 2002 yılında Taliban'ın yabancı işgaliyle (büyük ölçüde Amerikan İşgaliyle) devrilmesinden bu yana gitgide güçlenen gerilla yani Taliban muhalefetiyle yüzyüze. New York Times gazetesi Taliban'ın, "isyancı operasyonların masrafını karşılmak üzere" Amerikan yetkililerinin yok etmek için başarısız bir şekilde mücadele ettiği "hayli gelişmiş bir mâli şebekeyi yönettiğini" kaydediyor.
C. Başkanı Hamid Karzai apaçık hileli bir seçimle yeniden kazandı. ABD hükümeti bunu sineye çekmeye hazır çünkü Karzai, Taliban'ın destek tabanı da olan etnik Peştunlara mensup önde gelen tek politikacı. Dolayısıyla da Taliban'ın bir kısmıyla yahut hepsiyle birlikte siyasi bir düzenlemeye gitmeyi ümit dâhi edebilecek tek kişi yine o. Amerika, şaibeli seçimleri tanıdığından dolayı herkesin gözü önünde mahcup duruma düştü ve ikinci tur bir seçimi kabul etmesi için Karzai üzerinde baskı kurmak üzere sıkıştırıldı. Karzai ikinci tur seçimleri şüphesiz kazanacak. Siyasi konumu, seçim sonrasında, çok zayıf olacak.
Amerika'nın bölgedeki başlıca siyasi müttefiki Pakistan belli ki Talibanla danışıklı dövüşüyor – büyük ölçüde kendi bekasını güvenceye almak için. Amerikan ordusu komutanı General Stanley McChrystal bir an önce 40.000 askere ihtiyaç duyduğunda, aksi takdirde, Afganistan'daki savaşı kazanmak için çok geç olacağında ısrar ediyor. İstediği sayıdaki askeri alması yahut zımnen ifade ettiği mühlet içerisinde yeterince hızlı bir şekilde alması ihtimal dâhilinde görünmüyor. 40.000 ilave askerinin – Afganistan'a hemen varsalar bile - fark yaratacağını savunurken haklı olduğundan şüphe eden pek çok askeri şahsiyet var.
Birleşik Devletlerin bir noktada Afganistan'dan çekilmek zorunda kalacağını ortaya atmak cüretkârlık sayılmaz. Bu noktada Afganistan'da gerçekte kimin iktidara geleceği ucu açık bir sorudur. Uzun süre devam edecek bir sivil savaş pekala başlayabilir.
"Kaybedilmiş" savaş hakkındaki kanaat, Amerika içerisinde, aşırı derecede farklı olacaktır. Cumhuriyetçi Parti genelde Demokratların özelde Obama'nın kalleşçe satışa getirdiği suçlamasını yapmaya hazırlanıyor. General McChrystal 2012'de değilse de 2016'da Cumhuriyetçi Parti başkan adayı olabilir belki de.
Obama, yaptığı hiçbir şeyin karşılığını almayacak. McChrystal'in isteklerine tam destek verse, Cumhuriyetçiler tarafından çok geç davranmakla suçlanacak. Aynı zamanda, 2008'de onun için oy atanların hepsini değilse de yarısını fena halde darıltacak.
Afganistan'daki savaş Obama'nın savaşı oldu. ABD bu savaşı "kaybederken", "kaybetmekle" suçlanacak kişi Obama olacak. Bir sağlık sistemi yasa tasarısını kanunlaştırsa bile (mümkündür) ve Amerika ve dünya ekonomisinin durumu gelecek birkaç yıl içerisinde iyileşse bile (şüpheli) Afganistan'daki savaş, onun başkanlığı hakkında hüküm verirken en önemli tek unsur olarak görünmeye devam edecektir.
Obama, çarpıcı bir şekilde başka bir istikamete – Talibanla hızlı bir siyasi anlaşmaya ve tam askeri çekilmeye - yönelerek bu durumu tersine çevirebilir mi? Bunu yapmayı tasarladığına dair ciddi bir resmi delil olmadığı gerçeği bir kenara, bunu Obama için mâkul bir siyasi seçenek kılacak derecede halk desteği yok Amerika'da. Böylesi dramatik bir değişim için gereken desteğe kendi yönetiminde bile sahip değil.
Dolayısıyla, genel askeri ve siyasi durum kötüleştirken, Birleşik Devletler ve Obama bir ya da iki yıl tökezleyecektir. Birleşik Devletler ve Obama yazı da gelse kaybedecek tura da gelse kaybedecek.
Dünya Bülteni için çeviren: M. Alpaslan Balcı