Açıklanan programa göre, NATO-ISAF güçleri 2014'den sonra Afganistan'ı terk etmiş olacaklar.
Belki Amerika bu tarihten sonra Afganistan'da bir miktar askerî varlık ve üs bulunduracak; ama bu da bugün o kadar belli değil; zira bu konuları resmen anlaşmaya bağlayacak olan Amerika-Afganistan stratejik anlaşma görüşmeleri halen sonuçlanmamış bulunuyor. Bu yüzden bu aşamada Amerika'nın 2014'ten sonra Afganistan'daki askerî varlığı hakkında kesin bir şey söylemek mümkün değil. Ancak buna rağmen ben bugünden Amerika'nın çoğu özel kuvvetlerden meydana gelecek 20-30 bin kişilik bir güç ve birkaç hava üssünü kapsayacak bir askerî varlığı 2014'ten sonra devam ettireceğini tahmin ediyorum.
NATO-ISAF işte bugün bu takvime uymak ve görevlerini Afgan ordusuna 2014'te tamamen devretmek için her alanda çok yoğun çalışmalar yapıyor. Bunların en önemli hedefi de Afgan ordusunu zamanında ülke güvenliğini tamamen üstlenecek sayı ve kaliteye ulaştırabilmek elbette. Esasen Afgan ordusu ile ilgili bu çalışmalar yıllardır devam ediyor. Bu çerçevede yüz binlerce Afgan askeri eğitiliyor. Afganistan'da ne işi var denen Türkiye de bu bağlamda en az 10 bin Afgan askerini eğitmiş bulunuyor ve bu eğitime de devam ediyor. Afgan subaylarını askerî okullarda yetiştiriyor. Türkiye böylece Afganistan'ın gelecek ve güvenliğine büyük katkılar yapıyor.
Bugün eğitilen ve görev yapan Afgan ordu mensubu sayısı geçen yıl itibarıyla 173 bin civarında bulunuyor. Bu sayının 2013 yılı sonlarına kadar 195 bine çıkarılması planlanıyor. Bu hedefe ulaşıldığında Afgan ordusu bugün ülkede görev yapan NATO-ISAF gücünün bir buçuk katına çıkmış olacak. Ancak buna rağmen bu sayının bile ülke güvenliğini tam olarak sağlayamayacağını, sayının 400-450 bin olması gerektiğini söyleyenler de var. Afgan ordusunun bugün ulaştığı sayı şüphesiz önemli bir sayı sayılır. Ne var ki, mesele sadece sayı meselesinden ibaret de değil. Mevcut sayının ülke güvenliğini tam olarak üstlenecek kalitede olup olmadığı, disiplin ve savaş performansının ne kadar güçlü olup olmadığı şüphesiz en az sayı kadar önemli sayılır.
Kalite, disiplin, performans konularında Afgan ordusunun genel anlamda istenildiği seviyede olmadığı çoktandır söyleniyor. Bu çerçevede 2010'da hazırlanan bir Amerikan resmî raporu orduda görevi terk etmenin, yolsuzlukların, uyuşturucu kullanımı gibi disiplinsiz hareketlerin yaygın olduğunu dikkat çekmişti mesela. Aynı rapor mevcut askerlerin yüzde 23'ünün kendi başlarına görev yapamayacak durumda olduğu, ordunun yüzde 12'sinin izinsiz olarak görev yerini terk ettiğini de bildirmişti. Bu ve benzeri raporlar ve tespitlerden hareketle NATO Eğitim Misyonu (NTM-A) gereken tedbirleri almaya başlamış ve 2011 Ağustos'u itibarıyla eğitimde belli bir gelişme ve ilerlemenin sağlandığını açıklamıştı. Bunlar da maaş zammı ve maaş ödeme sisteminde yapılan iyileştirmeler sayesinde gerçekleşmişti. Buna ilaveten askere alma sisteminde de önemli gelişmelere imza atılmıştı.
Sonuçta, bugün Afgan ordusunun geçmiş yıllara göre iyi durumda olduğu, hem sayı ve eğitim bakımından ilerlediği söylenebilir. Ancak ordunun bugün hâlâ NATO-ISAF güçlerine hem lojistik, hem planlama ve hem de acil müdahale konularında bağımlı olduğu da inkâr edilemez. Özellikle, acil müdahale durumlarında gereken hava desteğinin NATO-ISAF olmadan mümkün olmadığı aşikâr. Bu bakımdan, 2014'e kadar Afgan hava gücünün de belli bir ölçüde olması gerekiyor. Aksi halde, ordu bunun eksikliğini her zaman hissedecektir. Bunlar Afgan ordusunun bugünkü zaafları olarak ortada duruyor. Ancak bu arada ordunun özel müdahale kuvvetlerinin standart ve kalitesinin genel kaliteden çok üstün hale getirildiğini de muhakkak belirtmeliyiz. Taliban ile mücadelede esasen bu kuvvetler en önemli rolü oynayacaklar.
Diğer yandan, söz konusu zaaflara bir de Taliban'ın orduya sızma, buraya kendi adamlarını yerleştirme ve fırsat bulduğunda bunları kullanma gayretleri de eklenebilir. Bu bakımdan askere almada Afgan ordu yetkililerinin daha sıkı tedbirler almaları, bu konuda yeni denetim mekanizmalarını kurmaları, sızmaları en aza indirecek bir sistemi acilen devreye sokmaları gerekiyor.
Afgan ordusu bugün ülkenin neredeyse yarısında güvenliği NATO-ISAF'tan devralmış bulunuyor. 2014 sonuna kadar da diğer yarısını devralması hedefleniyor. Bu hedefe ulaşıldığında da Afganistan'daki NATO-ISAF misyonu sona erecek. Muhtemelen Türk askeri de bu tarihten sonra Afganistan'da olmayacak. Sonuçta, 2014'te Afgan ordusu kendi ülkesinin kaderini üstlenmiş olacak. Somut bilgilere dayanması gereken Afganistan tartışmalarının bugün ana unsuru olan Afgan ordusunun durumu bugün böyle..
Kaynak: Zaman