Büyük düşünür Gasparalı İsmail?in Türk dünyası için söylediği ?Dilde işte fikirde birlik?, şiarının ilk aşamasının gerçekleşebileceği umutları Orta Asya?da tekrar yeşermeye başladı. Kazakistan 2007 yılı içerisinde latin alfabesine geçme yönünde ciddi ve önemli adımlar atmayı planlıyor. Devlet başkanı Nazarbayev ?Demokratik Reform? adı altında yeni bir çalışma yapması için devlet komisyonuna görev verdi. Komisyon, ülkenin yeni siyasi sisteminin oluşum projelerini hazırlıyor ve demokrasiye geçiş için gerekli alt yapının hazırlaması ile ilgili çalışmalarda bulunuyor. Muhalefet parti üyelerinin de katılımının sağlanarak oluşturulduğu devlet komisyonu, toplam 27 kişiden oluşuyor. Bir yıldır çalışmalarını sürdüren komisyona Nazarbayev yeni misyonlar yükledi. Latin alfabesine geçişi de araştıracak olan komisyonun önündeki en büyük engel, yüzde 35 civarındaki Rus nüfus ve Rusya?nın olası tepkisi. Nazarbayev konu ile ilgili yaptığı açıklamada: ?Geçen bir yıl içerisinde komisyonun çalışmaları, sadece reforma yön vermekle kalmadı, aynı zamanda ülkenin siyasi sisteminde de ciddi değişikliler yaptı ve yapmaya devam ediyor.? Dedi. Kazakistan 1991 yılında latin alfabesine geçmeye karar vermiş, fakat bir takım sebebler ve Rusya?nın Rus nüfusla ilgili çekincelerinden dolayı uygulamaya geçememişti. Kazakistan?ı yakından takip eden Kırgızistan?ın da aynı doğrultuda hareket edeceği yorumları yapılıyor. Bu durumda en azından bağımsız Türk Cumhuriyetlerinde dilde birlik sağlanmış olacak. Azerbaycan, Türkmenistan ve Özbekistan Türkiye Türkçesinde kullanılmayan, ters e ve q gibi harflerin de eklenmiş olduğu latin alfabesini doksanların başından beri kullanıyor. Tatarlar, Karaçay Türkleri, Kumuklar ve Nogaylar gibi diğer bütün topluluklar da latin alfabesine geçmeyi istiyorlar. Başkurtlar çekimser, Çuvaşlar ise istemiyor. Yeltsin döneminde Tataristan?da bazı okullarda deneme amaçlı latin alfabesinde eğitim yapılmaya başlanmıştı. Putin bu uygulamayı ülke bütünlüğüne zarar verebileceği gerekçesiyle durdurdu. Azerbaycan Palamentosu her ne kadar Türkiye Türkçesi ile Azeri Türkçesinin ayrı ayrı diller olduğuna karar vermiş olsa da, aradan geçen 15 yıllık zaman içerisinde alfabenin değişmesiyle iki ülke arasında dil birliği sağladığını kimse inkar edemez. Doğu Türkistan?da da bir müddet latin alfabesi kullanmışlardı. Çin?in, Uygurların Türk dünyası ve Türkiye ile irtibatlarını güçlendirebileceği ihtimalinden dolayı bu uygulamadan vaz geçtiği iddia ediliyor. Dilin yazıya dökümüş hali olan alfabede birlik, aynı ırk, kültür, tarih, din ve dil birliğine sahip, fakat parçalanmış bir milleti toplayabilecek en önemli unsurlardan biri olması itibariyle, özellikle de Orta Asya geleceği için hava ve su kadar önemli.
-